Wat maakt dat mensen zich onveilig in het verkeer gedragen?

Aanleiding voor het onderzoek

Eén van de leidende principes van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030 (SPV), opgesteld door onder andere het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, is dat het beleid meer risicogestuurd moet worden. Om meer inzicht te krijgen in deze risico’s onderzochten we acht types onveilig gedrag in het verkeer, namelijk: rijden onder invloed van alcohol, drugs en medicijnen; rijden zonder gordel; rijden zonder helm; kinderen vervoeren zonder kinderzitje; het vasthouden en/of bedienen van een mobiel apparaat en rijden terwijl men vermoeid is. Deze types onveilig gedrag brachten we in kaart voor negen verschillende vervoersvormen. Verder onderzochten we in hoeverre aanvaardbaarheid, sociale norm, risicoperceptie en gepercipieerde pakkans invloed hebben op de kans dat het onveilige gedrag voorkomt. Ipsos I&O voerde dit onderzoek uit in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Gepercipieerde aanvaardbaarheid sterk effect op mogelijk onveilig gedrag

Voor vier variabelen onderzochten we in hoeverre ze van invloed zijn op het wel of niet vertonen van onveilig gedrag in het verkeer. Het blijkt dat de mate waarin mensen onveilig gedrag in het verkeer, zoals autorijden onder invloed van alcohol, als onacceptabel ervaren de sterkste invloed heeft op of iemand zelf wel of niet dit onveilige gedrag vertoont.

Ook de mate waarin het onveilige gedrag voorkomt bij mensen in de eigen omgeving heeft daar invloed op, maar in mindere mate dan de aanvaardbaarheid. Verder blijkt ook de mate waarin de bestuurder het gedrag gevaarlijk vindt invloed te hebben op of iemand zich onveilig gedraagt in het verkeer. Er is geen eenduidig effect gevonden van de kans die bestuurders denken dat er is om gecontroleerd te worden op onveilig gedrag.

Mannen en jongere voertuigbestuurders vertonen vaker onveilig gedrag in het verkeer

Mannen en jongere voertuigbestuurders geven vaker aan zich onveilig te hebben gedragen in het verkeer dan vrouwen en oudere voertuigbestuurders. Verder vinden mannen en jongeren onveilig gedrag in het verkeer vaker aanvaardbaar en vaker ongevaarlijk dan vrouwen en ouderen. Daarnaast komt het onveilige gedrag bij mannen en jongeren vaker voor bij mensen in de omgeving. Mannen denken minder vaak dat de kans om gecontroleerd te worden groot is dan vrouwen en ouderen denken dit minder vaak dan jongeren.

In onderstaande tabel is in de eerste kolom te zien dat mannen vaker dan vrouwen autorijden onder invloed van alcohol, terwijl vrouwen vaker dan mannen rijden onder invloed van medicijnen.

Hoe vaak heb je de afgelopen 12 maanden onderstaande dingen gedaan? – Significant vaker ‘wel eens’ gedaan onder geslacht t.o.v. andere geslacht (indien groen gemarkeerde cel)m

N.S. geeft aan dat er geen significant effect is gevonden.
N.v.t. geeft aan dat de n te laag was om dit effect te toetsen of dat deze combinatie aan variabelen niet is uitgevraagd.

Link

Download hier het rapport.

Onderzoeksverantwoording

Ipsos I&O (voorheen I&O Research) voerde dit onderzoek uit in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Van eind september 2023 tot en met de tweede week van oktober 2023 is de vragenlijst uitgezet in het I&O Research Panel, via PanelClix en Panel Inzicht. 12.444 Nederlanders van 16 jaar en ouder vulden de vragenlijst in. De uitkomsten zijn gewogen op leeftijd, geslacht en provincie. Door deze weging zijn de uitkomsten als representatief te beschouwen voor Nederlanders van 16 jaar en ouder op deze kenmerken. In de ontwikkeling van de vragenlijst hebben we bij de vraagstelling rekening gehouden met het minimaliseren van het geven van sociaal wenselijke antwoorden. Desondanks kan sociale wenselijkheid een rol hebben gespeeld bij de beantwoording van de vragen.